Ouderverstoting: wat als je kinderen niet meer willen komen

Wat doe je als gescheiden ouder als je kinderen niet meer willen komen? Als ze niets meer van je willen weten? Als ze zonder dat ze zich ook maar een beetje schuldig lijken te voelen, verhalen over jou rondvertellen, waarvan je weet dat ze niet kloppen? Als je het idee hebt, dat jij als ouder afgewezen, miskend, of zelfs verstoten wordt? En dat terwijl je vroeger een goede band met je kinderen had. Hoe moet je daar in vredesnaam mee leven?

De praktijk
In mijn praktijk voor mensen met een samengesteld gezin, zie ik zelden cliënten waarvan de kinderen helemaal niet meer komen en er ook verder helemaal geen contact meer is. Ik zie wel vaak cliënten, vooral vaders en stiefmoeders, die bang zijn dat hun (stief)kinderen straks niet meer willen komen en niets meer van hen willen weten. Dat maakt de omgang met die kinderen ongemakkelijk, het opvoeden wordt er gecompliceerd van, het veroorzaakt ruzie tussen de ouder en de stiefouder en het maakt mensen heel onzeker. Ben ik wel een goede vader voor mijn kinderen?  Is het mijn schuld als stiefmoeder? Wat doe ik verkeerd? Het maakt ook boos en verdrietig. Waarom zet de biologische moeder de kinderen zo tegen ons op, dat ze niet meer willen komen? Waarom ziet ze niet in dat contact met ons ook in het belang van de kinderen is?

De oorzaken

Kinderen zijn gevoelig voor de emoties van hun ouders
Gescheiden ouders, met al hun verdriet en boosheid, hun gevoelens van schuld en spijt, soms opluchting, laten die gevoelens aan hun kinderen zien. Dat gebeurt lang niet altijd bewust. Een diepe zucht, gefronste wenkbrauwen, kinderen zien het haarscherp en trekken hun conclusies, en soms ook partij.

Onenigheid over de opvoeding
Gescheiden ouders zijn niet voor niets gescheiden. Ze verschillen met elkaar van mening over tal van zaken, waaronder de opvoeding. Waar ze tijdens hun relatie mogelijk nog pogingen deden om tot een compromis te komen, of in elk geval rekening hielden met elkaar, is de wil om daar na de scheiding nog energie in te steken vaak veel minder. Het komt ook voor dat vaders, die zich voor de scheiding niet zoveel met de opvoeding van hun kinderen bemoeiden, dat na de scheiding wel gaan doen, omdat ze wel moeten als de kinderen bij hen zijn, omdat ze het belangrijk vinden ook hun normen en waarden aan de kinderen mee te geven, en ook omdat ze een nieuwe partner vinden die daar op aandringt. Zo komen verschillen van mening over de opvoeding duidelijker naar voren. Beide ouders willen het oprecht goed doen voor hun kinderen, maar ze verschillen van mening over wat ‘goed’ is. En de kinderen merken dat meteen, en vinden er het hunne van.

De komst van een nieuwe partner
Nieuwe partners kunnen de emoties bij de ex-partner verdiepen, en de meningsverschillen over de opvoeding versterken. Extra boosheid en verdriet, omdat de man die jij vreselijk vond, kennelijk wel een goede relatie op kan bouwen met een andere vrouw. Jaloezie, omdat hij wel een nieuw leven opbouwt en jij nog midden in de put van ellende zit. Een nieuwe partner, die ook ideeën over de opvoeding heeft, waar jij het helemaal niet mee eens bent. Daar komt dan de angst nog bij. Gaat deze nieuwe vrouw de moederrol van jou overnemen, waardoor jij niet meer op de eerste plek staat bij je kinderen? Gaat die nieuwe man zijn normen en waarden op jouw kinderen overbrengen? Heeft de vader van je kinderen nog wel voldoende tijd, geld en belangstelling voor jullie kinderen, als hij er nieuwe kinderen of stiefkinderen bij krijgt? Ook deze angst wordt overgedragen op de kinderen, expliciet en impliciet.

Loyaliteitsproblemen
Kinderen die te maken hebben met boze, verdrietige, angstige, ruziënde ouders, hebben daar last van. Ze komen in een loyaliteitsconflict. Als ze al niet door een van de ouders gedwongen worden een keuze te maken, voelen ze zich soms toch gedwongen uit lijfsbehoud. Ik laat vaak  zien hoe kinderen met hun voeten op twee vlotten staan, het vlot van papa en het vlot van mama. Drijven die vlotten uit elkaar, dan moeten ze wel op één van de vlotten springen, anders vallen ze in het water en verdrinken. Ze zijn niet tegen jou, of voor de ander, ze kiezen voor overleving. Vaak kiezen ze voor de zwakste ouder (omdat die hun steun het hardste nodig heeft), of ze kiezen voor de ouder waar ze het vaakst verblijven (omdat leven anders ondoenlijk voor hen is).

Wat kun je doen?

1. Begrijp wat er aan de hand is
Het helpt als je begrijpt waarom je kinderen een keuze maken, en het helpt als je begrijpt waarom je ex-partner doet zoals zij (of hij) doet. Dat verzacht je eigen emoties en doet je inzien dat het niet aan jou ligt. Het is niet een keuze tegen jou, maar vóór hun moeder, of voor zichzelf. Daar wordt je onzekerheid minder van. Het helpt je ook om ruimhartiger te zijn. Aardiger, vriendelijker, respectvoller te zijn jegens je ex en de kinderen, en hen meer te gunnen. Het kan heel moeilijk zijn om begrip op te brengen voor de ander, zeker als de mensen om je heen (familie, vrienden, collega’s) dat ook niet kunnen en kolen op het vuur blijven gooien. Het is geen schande daar hulp bij te zoeken. 

2. Neem als stiefouder niet de ouderrol op je
Je kunt problemen met je ex-partner verminderen door heel duidelijk en expliciet aan te geven dat je nieuwe partner niet van plan is de ouderrol op zich te nemen, en dat dan ook niet te doen. Vraag je steeds af of iets gevoelig kan liggen, en vraag dan om toestemming. Is het wel o.k. als jij en je nieuwe partner samen de kinderen mee op vakantie nemen? Ik hoor mensen al briesen, dat ga ik toch niet aan mijn ex vragen! Maar je neemt wel het kostbaarste wat je ex heeft, mee op vakantie. Als jullie gaan kamperen, wie doet jouw dochter van zes dan onder de douche, bij de dames? Hoezo zijn dat geen gevoelige zaken. Mag je dochter als ze bij jullie is haar haren af laten knippen? Mag je zoon voor het eerst van zijn leven naar het voetbalstadion met jouw nieuwe vriend? Denk na, overleg (als dit te gevoelig ligt, wat kan dan wel, of onder welke voorwaarden zou het wel kunnen), en het allerbelangrijkste: neem de tijd. Bouw het langzaam op en uit. Respecteer de gevoelens van je ex-partner, geef informatie, en geef tijd.

3. Pick your battles
“Ach papa, laat dan maar, zo belangrijk vind ik het niet”. Het jongetje dat dit zei was pas tien. Maar ik vond het een wijs jongetje. Het wilde alleen de strijd aangaan voor de dingen die echt belangrijk zijn. Strijd kost energie, leerde ik ooit tijdens een cursus, en die kun je beter in iets anders steken. Wees ruimhartig, wanneer je maar kunt. Kijk of je kunt opschuiven in je grenzen, maar je hoeft natuurlijk niet alles te accepteren. Leer dus ook hoe je respectvol, kort en bondig, je grenzen kunt aangeven.

4. Blijf geloven in je eigen waarden en normen
Ook al is de opvoeding bij de andere ouder heel anders, jij mag blijven geloven in je eigen waarden en normen, en je kinderen opvoeden op de manier die daarbij past. Ook al sputteren de kinderen, blijf jezelf. Het is wel belangrijk dat je het ook je ex-partner gunt dat ze de kinderen op haar manier opvoedt (dit geldt niet als je vermoedt dat er sprake is van kindermishandeling of ernstige verwaarlozing). Kinderen kunnen heel goed omgaan met verschillende manieren van opvoeden. Zie het als een verrijking. Ze kiezen later zelf of ze spaarzaam willen zijn, of willen genieten op het moment dat het geld er is. Ze gaan voor jouw nuchterheid, of voor de spirituele aanpak van hun moeder of haar nieuwe vriend. Zorg in ieder geval dat je trots kunt zijn op de manier waarop jij (en je nieuwe partner) omgaan met de kinderen.

5. Laat je kinderen weten dat je er voor hen bent
Als je kinderen niet meer willen komen, blijf dan toch investeren in hen. Stuur kaartjes of sms-jes op belangrijke dagen, en laat zo weten dat je aan hen denkt. Stuur ze af en toe een cadeautje. Bereid je er op voor dat je mogelijk geen of een negatieve reactie krijgt. Dan is het op dit moment nog te moeilijk voor je kind om iets van je aan te nemen. Dat wil niet zeggen dat het je belangstelling niet waardeert. En zelfs al zou het zo zijn dat je kind voor de rest van jouw leven geen contact met je durft te zoeken, dan nog geeft het jou een beter gevoel als je weet dat jij er alles aan gedaan hebt.

Tot slot: ga je voor je gelijk of ga je voor je geluk?
Ik heb eens een cliënt gehad die een rechtszaak aangespannen had tegen zijn ex, en zei: dan weten de kinderen in elk geval dat ik ze niet zomaar opgegeven heb. Ik denk dat je dat ook, en beter, kunt bereiken op bovenstaande manier. Als je toch overweegt om een rechtszaak tegen je ex aan te spannen, vraag je dan altijd van te voren af wat het resultaat zal zijn. De volgende vragen kunnen je hierbij helpen. Wat gaat het oordeel van de rechter je opleveren? Mogelijk schept het duidelijkheid. Verwacht je ook dat je ex zich eraan gaat houden? Of is haar/zijn karakter van dien aard dat zij/hij het oordeel toch naast zich neerlegt? Lost het de communicatieproblemen op, of verergeren ze? Wat gaat het doen met de gevoelens van je ex jegens jou?  Wat heeft de strijd voor effect op jullie kinderen? Hoeveel energie wil en kun je erin steken? Hoeveel geld? Ga je hier gedoe over krijgen met je nieuwe partner, en wil je dat? Hoe voorkom je dat de rechtszaak je leven gaat beheersen? Uiteindelijk ben jij degene die het best kan bedenken of je er gelukkiger van zult worden als je gelijk krijgt.

Nanda Poulisse, Gezinspraktijk Gestel
Augustus 2018

Let op: Deze blogs verschijnen in het najaar van 2024 in boekvorm en zijn dan online niet meer beschikbaar. Als je belangstelling hebt voor het boek, mail me dan je naam en mailadres, dan laat ik je te zijner tijd weten hoe je het kunt bestellen. Mijn mailadres is: info@gezinspraktijkgestel.nl

Lees ook:
Vaders en hun rol in het samengestelde gezin
Gedragsproblemen en loyaliteit na echtscheiding en in samengestelde gezinnen
Onbegrip is een bron van veel problemen in stiefgezinnen
Een band opbouwen met je stiefkinderen

Deel deze blog gerust op Facebook, Twitter of Linked In (of praat erover)