Stiefkinderen opvoeden zonder straf. Kan dat?
10 september 2017
Stiefkinderen opvoeden zonder straf. Kan dat?
Henk en Isabel kwamen niet uitgerust terug van vakantie. De kinderen van Henk waren heel brutaal en vervelend geweest en hadden avond aan avond voor straf vroeg in hun tent gelegen. De andere kinderen op de camping waren dan nog lekker aan het spelen, en Henk had zich ongelukkig gevoeld dat zijn kinderen daar niet bij waren. Hij had hier ruzie over gekregen met Isabel, die vond dat ze consequent moesten zijn in de opvoeding. Helaas werd de vakantie daar niet relaxter van. De kinderen werden steeds chagrijniger, en de spanning tussen Henk en Isabel was hoog opgelopen.
Wat ging hier mis?
Henk en Isabel hadden zich lopen ergeren aan het gedrag van de kinderen. Daarom hadden ze samen een aantal regels bedacht, die ze aan de kinderen hadden meegedeeld. Om te laten zien dat het hen ernst was, hadden ze er meteen straf aan verbonden. Daardoor voelden de kinderen zich overdonderd. Het was geweest alsof Henk en Isabel ervan uitgingen dat zij zich niet aan de regels zouden houden. Henk en Isabel voelden zich genoodzaakt om de straf uit te voeren als het mis ging. Wat je zegt moet je immers ook doen.
Tips om gedrag van kinderen te verbeteren
- Als het gedrag van de kinderen je niet bevalt, bespreek dan met elkaar én met de kinderen wat je ziet. Wees nieuwsgierig, vraag wat ze gewend zijn, en wat maakt dat ze zoiets doen (of laten). Zeg ook wat je ervan vindt, en wat je liever zou zien. Maak afspraken en leg zo nodig regels op.
- Maak niet teveel regels (pick your battles) en stel ze positief. Bijv. we houden rekening met elkaar. Als we iets te drinken pakken, vragen we of een ander ook iets wil. We ruimen onze eigen spullen op.
- Het aanleren van nieuw gedrag kost tijd. Lukt het niet meteen, herinner de kinderen dan aan de afspraken en regels. Dat kan best vriendelijk. Helpt dat niet, word dan een beetje boos. Helpt ook dat niet, dan mag je gerust flink boos worden. Zeg nog eens waarom je dat niet wil hebben, en maak duidelijk wat je wel wil. Sluit af met iets verbindends: O.k. genoeg hierover, zullen we dan nu samen een spelletje doen. Of: ik ga nu koken dan gaan we over een half uurtje lekker eten.
- Bij gedrag dat echt niet kan (omdat het gevaarlijk is of ernstig tegen jullie waarden en normen indruist), dit afkappen en zodra de gemoederen wat bedaard zijn (bij jullie en het kind), het gesprek met het kind aangaan. Doe dit op een rustig plekje. Geef uitleg, luister vooral ook naar het kind, en toon erkenning voor zijn gevoelens. Dat wil niet zeggen dat je het kind altijd zijn zin geeft. Kinderen waarderen je bezorgdheid om hun veiligheid (ook al zullen ze dat niet snel toegeven) en de meeste kinderen zijn gevoelig voor sociale grenzen: Een ander heeft last van jouw gedrag. Je zou zelf toch ook niet willen dat … Het is niet eerlijk als jij …
- Verwacht niet altijd dat het kind je gelijk geeft, of excuses aanbiedt. Het kan voor een kind dat zich verongelijkt voelt, heel moeilijk zijn om toe te geven dat het fout zat. De kans dat het jouw boodschap oppikt is veel groter als het niet gedwongen wordt tot een excuus.
- Zie het ook als kinderen zich goed gedragen en geef hen een compliment. Ik was zo blij dat jij vanmiddag je kleine zusje mee naar het zwembad nam. Kon ik lekker een uurtje lezen. Een compliment is vaak al een beloning. Voorlezen, samen stoeien of een spelletje doen, samen een voetbalwedstrijd bekijken op tv, dat zijn ook allemaal beloningen.
Over straf
Straf helpt alleen om ongewenst gedrag af te leren. Het grote nadeel van straf is dat het boos maakt en verwijderend werkt. Niet handig als jij net een band aan het opbouwen bent met je stiefkind. Daarom is het beter als de eigen ouder straft.
Als je toch straf geeft, leg dan altijd uit waarom je dat doet, en bedenk iets dat gerelateerd is aan het vergrijp. Bespreek bijv. met het kind hoe hij het goed kan maken en laat het kind daarbij zelf ook met ideeën komen. Of als een kind na het uitgaan steeds te laat thuis komt (en oververmoeid raakt), laat het dan de komende twee weekenden thuis blijven en op tijd naar bed gaan. Jullie mogen het dan overigens best gezellig maken. Zo werk je dan weer aan de verbinding.
Let op: Deze blogs verschijnen in het najaar van 2024 in boekvorm en zijn dan online niet meer beschikbaar. Als je belangstelling hebt voor het boek, mail me dan je naam en mailadres, dan laat ik je te zijner tijd weten hoe je het kunt bestellen. Mijn mailadres is: info@gezinspraktijkgestel.nl
P.S. Deel je deze blog met familie en vrienden die ook tips kunnen gebruiken bij de opvoeding? Daar doe je hen en mij een plezier mee.